گرژی‌ په‌نگخواردوو

دوژمنەکانی داعش بوونە دوژمنی یەکتر

نیوەشەوی ٢٣ی نیسانی ٢٠١٦ جارێکی دیکە زەوی و ئاسمانی دووزخورماتوو ئەم شارۆچکەیە کە ٧٦ کیلۆمەتر لەباشووری رۆژهەڵاتی کەرکوکەوە دوورە، پڕ کرایەوە لەفیشەک‌و گوللە ئاربیجی پێشمەرگەو حەشدی شەعبی، ئەم شەڕە بووە دەستپێکی شەڕێکی دوو رۆژە کە تێیدا چەکی قورس بەکارهات.

ئەمە یەکەمجار نەبوو کە ئەو دوو گروپە چەکدارە لەناو شارۆچکەکەدا پێکا هەڵپژێن، بەڵام ئەمە توندترینیان بوو چونکە زیاد لەفەرماندەیەکی سەربازیی پێشمەرگە کوژران بۆیە کاردانەوەکان لەکوردستانەوە خێرابوون.

هاوینی ساڵی ٢٠١٤ حەشدی شەعبی کە بۆ هێرشکردنە سەر چەکدارانی داعش لەسێمانبەگ‌و ئامرلی هاتبوونە ناوچەکە، چوونە ناو خورماتووەوە، هەرچەندە فەرماندەکانی پیشمەرگە ئاگادارو رازی بوون بەو هاتنە، بەڵام هەرزوو پشکۆی ناکۆکیی گەشایەوە.

لەیەکەم پێکادانی چەکداریدا مانگی تەمموزی ٢٠١٤ لەبازگەیەکی پێشمەرگەدا چەکدارێکی حەشدی شەعبی کوژراو دوو پێشـەرگە برینداربوون، بەڵام هەرزوو بەهەوڵی بەرپرسانی هەردوولا کێشەکە دامرکێنرایەوە.

رقوکینە پەنگی خواردەوە  تا رۆژێکی باراناوی کۆتایی ئەو ساڵە، کاتێ پێشنوێژو وتارخوێنێکی کورد بەناوی مەلا سەلاح جەمیل لەلایەن چەکدارێکەوە کوژرا، ئیتر ئەمە بەس بوو تا پەنجەی تۆمەت بۆ حەشدی شەعبی راکێشرێ‌و لەلایەن کوردانی ئەو شارەوە هێرشکرایە سەر چەند بارەگایەکی حەشدی شەعبی.

ئەم شەڕو پێکادانانە ناوبەناو لەجۆری بچووک‌و گەورەدا چەندبارە دەبوونەوە، بەڵام ئێستاشی لەگەڵدابێ چارەسەرێکی بنبڕ نەکراوە، سەرکردەکانی کوردو حەشدی شەعبی بەخەندەو پێکەنینەوە کۆدەبنەوەو دەست دەخه‌نە ناو دەستی یەکتر، بەڵام لەژێر کورسییەکانی ئەواندا بورکانێک لەگڕ بڵێسە دەدا، چونکە چاوێکی زۆر ستراتیژیی لەسەر خورماتووە.

هەڵکەوتەی جوگرافیی خورماتوو بەجۆرێکە کە شاڕێی پێکەوە بەستنەوەی کەرکوک بەبەغدا- تکریت بەکەرکوک- ناوچە کوردستانییەکانی پارێزگای دیالە بەکەرکوک‌و بەغداوەیە، هەروەها بەبەردەم خورماتوودا دەچێتەوە پاڵاوگەی گرنگ‌و بەناوبانگی بێجی.

بێجگە لەم گرنگییە جوگرافییە، دوزخورماتوو رۆڵێکی گرنگی دەبێ لەپرسی ململانێ تایفیی‌و مەزهەبییەکانی عێراق.

دانیشتووانەکەی ئەم شارۆچکەیە تێکەڵەیە لەکورد، عەرەبی سوننە، تورکمانی شیعە، هەر بۆیە بۆ شیعەکان گرنگە کە لەم ناوچە گرنگ‌و ستراتیژییەدا نفوزو قورساییان هەبێ.

شیعەکان هەر لێرەوە دەچنەوە سەر شارۆچکەی داقوق لەباشووری رۆژئاوای کەرکوک کە بیست کیلۆمەتر لەخورماتووەوە دوورەو گۆڕی ئیمام زەینەلعابدین – چوارەم ئیمام لەدوانزە ئیمامەکەی شیعەکانی دنیا- لەداقوقدایە، هەر بۆیە ئەمەش هێندەی دیکە تای تەرازووی دوزخورماتوو لای شیعەکان قورستر دەکات.

لەبەرانبەر ئەم گرنگییانە بۆ شیعەکان، بۆ کوردیش خورماتوو گرنگییەکی زیاتری هەیە، کورد دەیەوێ ئەو ناوچانەی کە لەنیسانی‌ 2003وه‌ به‌ده‌ستی‌ هێناوه‌و له‌دوای مانگی حوزەیرانی 2014و زاڵبوونی چەکدارانی داعشه‌وه‌ زیاتر پێی‌ خۆی‌ تیا قایم كردووه‌ لەکیسی نەچێ.

گرنگترین ئەو ناوچانە کە بۆ کورد گرنگن‌و ئێستا خۆیان تێیدا حوکمڕانی زۆرینەن لەدوای زاڵبوونی داعش، پارێزگای کەرکوک‌و ناوچە کوردستانییەکانی پارێزگای دیالەیە، کە دوزخورماتوو بووەتە چەقی ئەو ناوچە گرنگانە، بۆیە کورد ئامادە نییە بەئاسانی دەستبەرداری خورماتوو ببێ.

ئێستا کە داعش تەنیا ٢٠ کیلۆمەتر -لەهەندێ ناوچەی پارێزگای کەرکوک زۆر کەمتر – لەسەنگەرەکانی پێشمەرگەو حەشدی شەعبییەوە دوورە، ئەم دوو هێزە دوژمنەی داعش بەربوونەتە گیانی یەکترو خوێن کەوتووەتە نێوانیان.

هەرچەندە سەرکردەکانی ئەو لایەنە جەخت لەوە دەکەنەوە کە نابێ ناکۆکییەکانی خورماتوو کاریگەریی خراپی هەبێ لەسەر پەیوەندییەکانیان، بەڵام پێناچێ ئەو قسە دیپلۆماسییانە کاریگەرییان هەبێ بۆ دامرکاندەوەی ئاگرەکە.

رۆژێک دوای دەستپێکردنەوەی شەڕو لەکاتی ناشتنی تەرمی فەرماندەیەکی پێشمەرگە لەشاری شەقڵاوە لەباکووری هەولێر، سەعدی ئەحمەد پیرە ئەندامی مەکتەبی سیاسی یەکێتی نیشتمانی کوردستان لەسەر تەرمی فەرماندەکە قسەی بۆ بەشداربووانی رێوڕەسمەکە کردو وتی "بەداخەوە نیەتێکی شۆڤێنی‌و دژە کورد سەری هەڵداوەتەوەو دەیەوێ دیسان کورد هەروەکو سەردەمی سەدام حسێن قەتڵوعام بکاتەوە"، مەبەستی پیرە ئەو ناکۆکییانە بوو لەخورماتوو سەری هەڵداوە.

ئێستا ئەو دوو هێزەی کە سەرسەختانە دژی داعش دەجەنگن، بۆ خۆیان سەنگەریان لەیەکتر گرتووە، داعش لەدوورەوە تەماشای ئەو پێکادانە دەکات کە بڕیارە پێکەوە داعش بەیەکجاریی لەناوبەرن.